Dit blog verkent het leven en werk van Etty Hillesum, een Joodse vrouw uit de Tweede Wereldoorlog die door haar dagboeken inzichten gaf in innerlijke vrijheid, medemenselijkheid en veerkracht. Haar lessen over inclusiviteit, zelfreflectie en liefde voor de mensheid blijven ook in 2024 inspirerend en actueel.
Waarom het werk van Etty Hillesum nog steeds relevant is in 2024
Schrijven heeft voor mij altijd een bijzondere rol gespeeld. Het is niet alleen een manier om kennis en inzichten te delen, maar ook een hulpmiddel voor zelfreflectie. Net zoals ik dat ervaar, gebruikte Etty Hillesum schrijven om tot diepgaande inzichten te komen. Haar dagboeken bieden een kijkje in een buitengewone geest, gevormd door de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. Maar wat maakt haar werk anno 2024 nog steeds zo relevant? In dit blog duiken we in haar leven, haar inspirerende teksten en wat wij hiervan kunnen leren.
Wie was Etty Hillesum?
Etty Hillesum (1914-1943) was een Joodse vrouw uit Amsterdam die bekend is geworden door haar dagboeken, geschreven tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vaak wordt zij vergeleken met Anne Frank, maar hun werken verschillen fundamenteel. Waar Anne’s dagboek het verhaal van een jong meisje schetst, schreef Etty vanuit de belevingswereld van een volwassen vrouw, met een sterk filosofisch en spiritueel perspectief. Haar teksten waren in eerste instantie bedoeld voor persoonlijke groei en therapie, maar bieden ons nu een venster op haar indrukwekkende veerkracht en levensvisie.
Een ontmoeting met Etty’s werk
Op een rustige zondag besloot ik de documentaire ‘Het denkende hart van Etty Hillesum’ te kijken. Het raakte me diep hoe haar werk mensen inspireert, zelfs decennia na haar dood. Zo heeft haar nalatenschap twee vrouwen – een Joods-Israëlische en een Palestijnse – gemotiveerd om een vredesproject te starten in het Midden-Oosten. Etty’s boodschap: een betere wereld begint bij jezelf.
Diezelfde dag beluisterde ik ook haar beroemde dagboek, Het verstoorde leven. Het is aangrijpend hoe Etty, ondanks de groeiende beperkingen voor Joden in Nederland, trouw bleef aan haar idealen. Haar vermogen om innerlijke vrijheid te behouden in de meest duistere omstandigheden is ronduit indrukwekkend.
Kanttekeningen en complexiteit
Hoewel Etty’s werk veel lof ontvangt, zijn er ook kritische noten te plaatsen. Haar keuze om in kamp Westerbork te werken wordt vaak gepresenteerd als vrijwillig, maar haar betrokkenheid bij de Joodse Raad roept vragen op over hoe vrij die keuze echt was. Daarnaast proberen sommigen haar bijna heilig te verklaren, maar het blijft onduidelijk hoe zij in Auschwitz werkelijk heeft gehandeld of gedacht. Dit maakt haar verhaal des te menselijker en realistischer.
De lessen van Etty Hillesum
Wat kunnen we leren van Etty’s dagboeken? Hier zijn enkele van haar belangrijkste inzichten:
- Innerlijke vrijheid is essentieel: Zelfs onder de zwaarste omstandigheden kunnen we zelf kiezen hoe we omgaan met tegenslagen.
- Zie de menselijkheid in anderen: Haar geschriften leren ons verder te kijken dan oppervlakkige verschillen.
- Inclusiviteit en respect zijn de kern: Etty benadrukt dat compassie de basis is van een betere samenleving.
- Blijf waakzaam: We mogen nooit onverschillig worden voor onrecht en onmenselijkheid.
- Reflecteer voortdurend: Etty’s zoektocht naar zingeving moedigt ons aan om onze eigen overtuigingen kritisch te blijven onderzoeken.
Een bezoek aan het Etty Hillesum Centrum
Op een zonnige zondag bezocht ik het Etty Hillesum Centrum in Deventer. Dit centrum is een plek waar haar werk en idealen tot leven komen, gekoppeld aan hedendaagse thema’s zoals inclusiviteit en anti-discriminatie. Het museum is klein, maar bevat een schat aan informatie. Vooral de video’s met persoonlijke verhalen maken een diepe indruk. Voor wie meer wil leren over Etty’s werk en impact: een bezoek is zeker de moeite waard.
Het blijvende belang van Etty’s boodschap
Etty Hillesum’s werk roept ons op tot introspectie en het overbruggen van verschillen. In een tijd waarin polarisatie toeneemt, is haar boodschap relevanter dan ooit. Hoewel de wereld misschien niet perfect is, kunnen we onszelf blijven afvragen: hoe blijf ik trouw aan mijn idealen in een complexe en soms harde werkelijkheid?